„Dzieci dzielą się na szczęśliwe i czyste”
czyli
kilka słów o integracji sensorycznej w kontekście rozwoju poznawczego dziecka ze szczególnym uwzględnieniem mowy

Marzeniem każdego rodzica jest wychowanie zdrowego, mądrego, utalentowanego dziecka. Dziecko rodzi się i jest jak „Tabula rasa”, czyli niezapisana karta, na której to, w trakcie wychowania zapisywane są kolejne doświadczenia.

Integracja sensoryczna to zdolność prawidłowego rozumienia, przetwarzania i reagowania na napływające ze środowiska bodźce zmysłowe. Proces ten odbywa się w mózgu i polega na rozpoznaniu, segregowaniu, interpretowaniu oraz tworzeniu właściwej reakcji, adekwatnej do zaistniałego bodźca. Przewodzenie impulsów nerwowych przebieg bardzo szybko, w ułamkach sekundy.

Wyliczając z pamięci zmysły, prawie każdy wymieni wzrok, słuch, dotyk, węch, czy smak. Niektórzy wspomną też o równowadze i propriocepcji. Prawidłowo zachodzące procesy integracji sensorycznej oraz współpraca pomiędzy zmysłami są podstawą prawidłowego rozwoju i funkcjonowania dziecka. W przeciwnym wypadku dochodzi do zaburzeń integracji sensorycznej w wyniku, czego dziecko napotyka na wiele trudności w codziennym funkcjonowaniu w środowisku.
Rolą rodzica jest stworzenie dziecku warunków do rozwoju wszystkich funkcji poznawczych m.in. percepcji, uwagi, pamięci, myślenia i mowy poprzez takie kreowanie najbliższego środowiska dziecka, aby czerpało ono pozytywne doznania wzrokowe, słuchowe, czuciowe itd., aby w tych optymalnych warunkach były właściwie odbierane i rozumiane przez ośrodki korowe w mózgu.  Bodźce te muszą mieć odpowiednią siłę i pojawiać się z odpowiednią częstotliwością, aby nie obciążyć niedojrzałego jeszcze układu nerwowego dziecka.
Integracja Sensoryczna nie jest nauką konkretnych umiejętności, ale jest drogą do tego by nauka wszelkich umiejętności przebiegała w niezakłócony sposób.

Poprawnie działające zmysły stanowią podstawę procesów rozwoju i uczenia się.

Co się stanie, gdy dziecko nie otrzyma właściwej dawki bodźców zmysłowych? Jedna z teorii Integracji Sensorycznej mówi o tym, że dziecko ma naturalny pęd do rozwoju, więc w sytuacji braku konkretnych bodźców, będzie samo ich poszukiwało, nie zawsze w akceptowalny przez dorosłych sposób. Jest to jeden z powodów „dziwnych" zachowań dziecka i niekiedy nie zrozumiałych przez rodziców.
Efektem prawidłowego rozwoju dziecka jest pojawianie się w określonym czasie pewnych umiejętności.Pojawiająca się po 1 roku życia mowa oraz towarzyszące jej zawsze myślenie (początkowo motoryczno-sensoryczne, później konkretno-wyobrażeniowe), są najwyżej zorganizowanymi czynnościami umysłowymi. Ich prawidłowy rozwój jest możliwy dzięki procesom zachodzącym w ośrodkach mowy zlokalizowanych w mózgu. Narzędziem myślenia jest mowa, natomiast mowa jest produktem myślenia.
Prawidłowa mowa werbalna to skutek nagromadzenia dostatecznej ilości bodźców w układzie słuchowym, wzrokowym, czuciowym, przedsionkowym i priopriocepcji oraz zmysłom powonienia i smaku. Aby dobrze mówić i móc werbalizować swoje myśli i potrzeby, koniecznym warunkiem jest dobry słuch, po to by słyszeć i naśladować mowę dorosłych. Wzrok powoduje, że dziecko mając nieograniczone możliwości obserwowania otoczenia ma po prostu, o czym mówić. Obserwując osoby dorosłe uczy się także np. jak układać usta do poszczególnych głosek ( inaczej „ wygląda” samogłoska „a” inaczej „u”).  Zmysł smaku w powiązaniu ze zmysłem węchu i czucia powoduje, że dzieci coraz chętniej spożywają nowe pokarmy, o zróżnicowanej konsystencji, niekiedy twarde, co zmusza je do gryzienia, to z kolei stanowi podstawę podnoszenia sprawności motorycznej narządów artykulacyjnych, takich jak wargi, język, policzki. Zmysł równowagi i proprioceptywny daje informacje o tym, w jakiej pozycji w danej chwili znajdują się narządy artykulacyjne dziecka, głównie wargi i język.

Rodzicu  pamiętaj !!!
Aby zapewnić  swojemu dziecku optymalne warunki rozwoju , dostarczaj mu  różnorodnych doznań zmysłowych we wszystkich sferach.

Jak to robić !!!
Dowiesz się  na spotkaniu , które niebawem zostanie zorganizowane w żłobku Twojego dziecka.

A tymczasem:

• Głaszcz , przytulaj , masuj  swoje  dziecko ,
• Bujaj , huśtaj  w  kocyku  , kołysz , noś  na  rękach
• Dostarczaj  dziecku różnorodnych   zabawek , zarówno  puszystych  i  miękkich  jak  i  twardych, szorstkich , zróżnicowanych  pod  względem  koloru , kształtu , faktury
• Pozwalaj  na  badanie  zmysłem  słuchu    dźwięków  naturalnego  otoczenia takich  jak  szum  przelewanej  wody  , szelest  zgniatanego  papieru , folii , dźwięk  kluczy. Niech  Twoje  dziecko  samo  wyzwala  różnorodne  dźwięki  z  patyków , naczyń , prostych  instrumentów.
• Pozwalaj  na  swobodną , ale  zawsze  bezpieczną  aktywność  fizyczną , ruch jest  naturalną  aktywnością  dziecka  , niech Twoje dziecko  wspina  się , balansuje , tańczy , podskakuje .
• Zachęcaj  do  pokonywania  barier i  uprzedzeń  w  zakresie  poznawania  nowych  zapachów , smaków , faktur  jedzenia .
• Zaspokojenie  podstawowych  potrzeb  dziecka takich  jak : potrzeba  miłości , zapewnienie  bezpieczeństwa , jedzenia , ciepła , komfortu , stawiaj zawsze  na  pierwszym  planie .
• Pozwól   dziecku na  samodzielne  badanie  świata , nawet  wtedy,  gdy  nieuniknione jest brudzenie  się , zawsze  czuwaj nad  bezpieczeństwem   i  pamiętaj , że  twoje  dziecko  będzie  albo  szczęśliwe  albo  czyste .

Serdecznie zapraszam na spotkanie
mgr Dorota Nowak – Neurologopeda Kliniczny

Masaż Shantala to starożytna technika masażu niemowląt oraz dzieci, sprowadzona do Europy przez francuskiego położnika Frederique'a Leboyera.Masaż Shantala nie jest masażem rehabilitacyjnym i może go wykonywać każdy - to prosta sztuka, która wpływa korzystnie na rozwój dziecka.

Korzyści, jakie daje masaż Shantala niemowlęciu:

• pomaga w uregulowaniu snu,
• poprawia trawienie, uwalnia od kolek
• korzystnie wpływa na stan skóry, na krążenie,
• poprawia naturalną odporność dziecka dzięki pobudzaniu układu limfatycznego,
• wycisza i uspokaja,
• masaż Shantala wzmacnia poczucie bezpieczeństwa, które jest warunkiem prawidłowego rozwoju społecznego oraz bazą do rozwoju sfery poznawczej
• poprawia i wzmaga więź z rodzicem,
• normalizuje napięcie mięśniowe,
• podnosi odporność organizmu poprzez stymulację układu hormonalnego.

Korzyści, jakie daje masaż Shantala dorosłym:

• uczy komunikacji z niemowlęciem,
• poprawia pewność siebie i umiejętności opieki nad dzieckiem,
• uczy rozpoznawać własne emocje i wyrażać je dotykiem,
• masaż Shantala uspokaja,
• łagodzi lub zapobiega poporodowej depresji u matek,
• wzmacnia oraz poprawia więź z dzieckiem.

Jak wykonać masaż Shantala:

• w pomieszczeniu powinno być ciepło
• oliwka do masażu również powinna być ciepła - ogrzej ją w dłoniach (w Indiach zimą matki wykonują masaż Shantala swoim dzieciom używając rozgrzewającego oleju musztardowego - z gorczycy, latem zaś oleju kokosowego)
• dziecko nie powinno być zaraz po jedzeniu; należy odczekać około pół godziny
• po masażu dobrze jest wykąpać dziecko - kąpiel dodatkowo je zrelaksuje oraz usunie z ciała nadmiar olejku
• masaż Shantala dobrze jest wykonywać rano i ewentualnie powtórzyć masaż wieczorem
• osoba masująca powinna siedzieć bezpośrednio na ziemi, dziecko układając przed sobą
• masaż dla niemowlaka powinien trwać około 5 minut.; z czasem jednak czas będzie się wydłużał;
• masaż Shantala możesz wykonywać codziennie lub 3-4 razy w tygodniu, od 2. miesiąca życia

Masaż Shantala - brzuch

Masaż należy rozpocząć od rozmasowania dużej ilości olejku na dłoniach, na wewnętrznej i zewnętrznej stronie. Olejek powinno się mieć cały czas w zasięgu ręki. Sięgając po nową dawkę olejku, należy zostawić jedną dłoń na ciele dziecka, aby nie tracić z nim kontaktu.

Dziecko leży na nogach matki, główka przy jej stopach, stopy dziecka blisko jej brzucha. Powolnymi, ale pewnymi i rytmicznymi ruchami masaż Shantala wykonuj jednocześnie w przypadku dwóch boków od klatki piersiowej w kierunku podbrzusza.

Następnie masuj przesuwając ręce na krzyż po brzuchu: od szyi po prawej stronie do podbrzusza po lewej i na odwrót. Jest to płynny ruch, tak, jakby obie ręce cały czas pozostawały przyklejone do ciała dziecka.

(Masaż Shantala zakłada, że gesty mogą być powtarzane wielokrotnie. Na początku proponujemy Wam powtarzać każdy gest trzy raz: pierwszy, by dziecko się z nim zapoznało, drugi jako faktyczny masaż i trzeci, aby go zapamiętało.)

Masaż Shantala - ramiona

Dziecko leży na boku. Lewa ręka chwyta nadgarstek dziecka. Prawa zaś ręka otacza ramię dziecka i kolistymi ruchami masuje je, przesuwając się w kierunku prawej ręki. Dotarłszy do nadgarstka lewa ręka puszcza dłoń dziecka i rozpoczyna ponownie od obojczyka masaż ramienia. Ważnym jest,
aby spowolnić kolisty ruch na poziomie nadgarstka. I tak na zmianę.

(Za nim się przejdzie do masażu następnego ramienia, należy wykonać masaż dłoni.)

Masaż Shantala - dłonie

Kciuk kolistym ruchem masuje wewnętrzną stronę dłoni dziecka. Następnie zgina się palce dziecka do wewnętrznej strony dłoni.

Brzuch - ciąg dalszy

Dziecko ponownie leży na plecach na nogach matki, która chwyta pięty dziecka i trzymając je w pionie masuje przedramieniem brzuch dziecka z góry w dół.

Masaż Shantala - nogi

Nogi należy chwycić tak jak ramiona: kolistymi ruchami od ud po piętę masuje się całą nogę dziecka, spowalniając na wysokości kostki i pięty. Po czym masuje się najpierw kciukiem a potem otwartą dłonią stopę dziecka. Następnie przechodzi się do masażu drugiej nogi.

Masaż Shantala - plecy

Dziecko leży w poprzek nóg matki, blisko brzucha, głowa znajduje się po prawej stronie. Dłonie są na wysokości ramion. Wykonują ruch jak przy wyrabianiu ciasta wałkiem. Schodząc w dół pleców, jedna ręka wykonuje ruch do przodu, druga do tyłu i tak na zmianę, choć nacisk jest głównie przy ruchu do przodu. W ten sposób masaż Shantala przenosi się na łopatki, środek pleców, plecy na wysokości nerek i pośladki. Po czym ręce wracają ku głowie, masując te same części ciała i wykonując te same ruchy.

Następnie prawa ręka mocno przylega to pośladków dziecka, a lewa masuje mocno plecy idąc od szyi ku pośladkom. Im ruch wolniejszy i płynny, tym większy efekt masażu. Po czym lewa ręka powraca ku barkom (bez masowania) i ponownie masuje schodząc w dół pleców.Kolejny etap, jaki zakłada masaż Shantala jest podobny do poprzedniego. Lewa ręka matki chwyta stopy dziecka, a prawa masuje, tym samym powolnym i płynnym ruchem, od szyi po kostki dziecka.

Masaż Shantala - twarz

Najpierw masuje się czoło. Palce wędrują od środka czoła ku zewnętrznym krawędziom. Następnie masuje się całą twarz od czoła po brodę. Każdy następny ruch masuje coraz bardziej na zewnątrz. Po czym masuje się nozdrza od góry w dół i z powrotem, podchodząc aż pod czoło. Następny
etap to bardzo delikatny masaż gałek ocznych, po czym palce zsuwają się po nosie i po policzkach.

Wskazówki, jak wykonać masaż Shantala pochodzą ze strony ekodzieciak.pl
Oprac. Jadwiga Żyła Piel. Dypl.

W dniu 15 listopada w żłobku miejskim w Bielawie na prośbę Pani Dyrektor Iwony Łęgosz, odbyły się warsztaty logopedyczne dla rodziców. Wzięło w nich udział 13 osób. Tematyka warsztatów obejmowała zaburzenia i wady wymowy dzieci w wieku 2-3 lata, a w szczególności okres ukończenia żłobka i pójścia do przedszkola. Zaproszeni rodzice byli zainteresowani rozwojem funkcji komunikacyjnych począwszy od 1 roku życia.

Poprawna mowa nie rozwija się w oderwaniu od takich funkcji jak: rozumienie, rozwój ruchowy czy reakcje społeczne. Duże zainteresowanie wzbudził fakt, iż słaby rozwój drobnej motoryki często idzie w parze z zaburzeniami komunikacji. Wynika to z faktu organizacji mózgowej, pole ruchowe sąsiaduje z ośrodkiem mowy Brocka. Stymulowanie grubej i drobnej motoryk poprzez: skoki obu lub jednonożne, jazda na hulajnodze, rowerku nawlekanie guzików, korali na nitkę, zabawy ciasto liną, formowanie z plasteliny kuleczek bądź wałków może być nie tylko świetną formą wspaniałej, terapeutycznej zabawy z dzieckiem, ale też może usprawniać rozwój mowy.

Zwróciłam uwagę rodziców na kilka ważnych kwestii mających wpływ na zaburzenia mowy i jej wady. M.in. wspomniałam o tzw. niemowlęcym sposobie połykania i płaskim ułożeniu języka na dnie jamy ustnej. Niekorzystny wpływ na wadliwe ułożenie języka ma stosowanie zbyt długo smoczka ,,uspokajacza”, bądź karmienie butelką. Skutkuje to nie tylko wadą wymowy, ale nieestetycznym wysuwaniem języka między zębami, czy wręcz gapiowatym wyrazem twarzy. Dziecko nie unosi języka w górę, nie pionizuje go, a takiej pozycji wymaga ponad połowa głosek w naszym języku. Rodzice mieli możliwość przetrenowania na samych sobie ćwiczeń korygujących w/w zaburzenie.

Odrębnym zagadnieniem logopedycznym jest przyrośnięte wędzidełko podjęzykowe. Jest to również jedna z przyczyn braku pionizacji języka. W takim przypadku konieczna jest konsultacja z logopedą, który zdecyduje, co dalej.

Kolejny ważny aspekt, który poruszyłam to uważna obserwacja naszych pociech.  Często otwarta buzia i chrapanie maluszka, może wymagać konsultacji laryngologicznej. Specjalista udzieli nam wyjaśnień, czy nie mamy do czynienia z przerostem migdałków, a być może drogi słuchowe nie są drożne. Małe dzieci mają tendencję do wkładania różnych przedmiotów do buzi, nosa lub uszu. Jeśli dziecko źle słyszy w wymowie powstają błędy natury fonetycznej, a najgorszym przypadku Opóźniony Rozwój Mowy.

Warto również przyjrzeć się uważnie jak nasza pociecha radzi sobie ze ściąganiem pokarmu z łyżeczki, gryzieniem i przeżuwaniem posiłków. Są to procesy, które warunkują rozwój mięśni aparatu artykulacyjnego. Nie należy zbyt długo stosować pokarmów przetartych, zmiksowanych, o płynnej konsystencji. Taki sposób karmienia rozleniwia mięśnie biorące udział w poprawnej realizacji głosek.

Często tzw. ,,jąkanie fizjologiczne lub rozwojowe” spędza sen z powiek rodzicom. Jest to zjawisko w pełni naturalne, a wynika z faktu, że mięśnie języka, a właściwie ich precyzja nie są w stanie sprostać szybszemu myśleniu, przyrostowi słownictwa. Właśnie wtedy mogą się pojawić problemy z płynnym mówieniem, powtarzanie sylab lub głosek. Wskazówki, jak należy postępować, aby nie utrwalić błędnego wzorca pozwalają na skuteczne usunięcie problemu. Jeśli objawy jąkania nasilają się lub utrzymują dłużej niż pół roku należy skontaktować się z logopedą.

Jeśli macie Rodzice jakiekolwiek wątpliwości związane z rozwojem mowy waszej pociechy osobiście zachęcam do kontaktu ze specjalistą jak najwcześniej. W Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bielawie specjaliści przyjmują bez skierowania od lekarza, wystarczy na miejscu wypełnić wniosek.

neurologopeda

mgr Violetta Wilczyńska